« Acqua di luddu ùn vali à nudda. »
« Acqua di lugliu ùn face prò à nimu. »
In Italia è in Francia cuntinintali u stessu effettu si faci di u mesi di ghjunghju.
« Acqua di giugno rovina tutto. » (Talianu)
« Acqua ‘e giugnu ruvina ‘u mundu. » (Calabria)
Diffarenza di l’effetti di l’acqua tra i rigioni o cuntradizioni sicondu a latitudina di quisti:
« Di luddu canta u musconu è si scambia di rughjonu. » (v. musca)
« Parte tribbiera, parte mulinu, chì lugliu ùn sia mischinu. »
« U postu à San Benedettu (11 /07) ciò chì ùn piccia ferma seccu. »
« Luddareddu » :
Esisti in a mimoria cullettiva un mumentu particulari, a notti chì lia u 31 luddu à u prima d’austu.
« Ciò ch’aghju vistu in U Salice parenu veri misteri :
Giranu pè u paese runchendu cum’è sumeri
A sera d’u primu aostu, pè fà fughje li mazzeri. » (Pueta scunnisciutu ; v. Le Mazzerisme de Roccu Multedo)
Ci sariani stati in u mentri di sta nuttata battagli (« i mandrachi ») tra mazzeri (culpadori) di loca diffarenti. Si tinianu pà u più annant’à piani o bucchi chì spiccani dui rigioni. I mazzeri erani mascarati com’è animali è adduniti in « milizie ». A cumunità, raprisintata da i mazzeri vincidori di a « mandraca », avaria u menu morti in annata. Stu mumentu è sti mazzeri avariani avutu pà funzioni di rigulà a vita in u rughjonu. S’accendini fucari in sta nuttata, sia pà schjarì a strada di i mazzeri, sia pà fistighjà a so vittoria. I raprisintanti « dipartimentali » di i mazzeri avariani sceltu u locu tradiziunali chì spicca a Corsica, a bucca di Vizzavona pà a battaglia di u trent’unu luddu. Ferma sempri anc’oghju stu vechju stintu di vulè sparta a Corsica in dui, ancu si ùn si parla guasgi più di i mazzeri.
In Portivechju, u 31 luddu si fistighjava à « Luddareddu ». « U Mascacciu », spezia di spaventu fattu di legnu è di padda, mascaratu, cupartu incù vechji panni stracciati, un cascu culuniali in capu, Luddareddu facia a prucissioni in i quartieri di Portivechju. Ghjucatu à a risa da a ghjenti chì l’accumpagnava, era brusgiatu in piazza publica o in a salina. Si facia neci di pienghjalu cantendu sta canzona :
« O Luddarè, o rè di l’istatina
Hè vinutu u mumentu di a partenza
À chì veni da muntagna o da marina
A datti l’ultima ricunniscenza
Tù sii ciucilonu o carcu à stracci
Par no se u Rè di i Portivichjacci
È quandu no ti vidimu passà
Cantemu o Luddarè chì ti ni và…
Quandu tù vultarè l’annu chì veni
Lascia li to affanni à lu rughjonu
Ùn purtà sempri i to busgiacchi pieni
Di tampa arrabbiata è di bufonu
Sminticati i chjavi di a sicchina
Sinnò ti picciaremu in a salina
Aiuta i to piaghjinchi à rifiatà
O curciu Luddarè chì ti ni và...”
À senta dì, stu sacrifiziu saria quiddu di u mesi di luddu, mesi di strazii è di turmenti pà a ghjenti di a piaghja. Caldu, tampa, zinzali, sarapicchi è altri danni in capu à quiddi tinti travaddadori chì sgubbavani à l’ortu, à livà u suvaru, à codda u sali, à sigà fenu è biadda, à tribbià, à macinà, à carrià... L’omini, firmati in piaghja à compia i facendi, avariani fistighjatu a fini di i so turmenti, è pò dassi pà uni beddi pochi, u mumentu di raghjunghja a so famidda mandata in muntagna pà parassi da i malanni di u mesi di luddu. Si pudarà avvicinà da a brusgera di “U Mascacciu”(a mascara) brusgiatu a sera di Marti Grassu (Carnavali) o sarà più in rilazioni incù i culpadori (i mazzeri) ? Roccu Multedo in “Le Mazzerisme, un chamanisme Corse”, pensa ch’iddu saria da avvicinà da i Mazzeri, vistu a data (u 31 luddu), di u focu di i culpadori, è ancu di u locu. A rigioni hè cunnisciuta pà i so cridenzi. In Portivechju ferma sempri st’idea di sacrifiziu, di caccià fora u cattivu spiritu di u mesi di luddu, mesi duru, dannosu è malatosu.
Trattu da a racolta d'Arnestu Papi